Sigortanın Genel Tarihi

Bu günkü anlamıyla sigortacılık, para ekonomisinin ve alışverişin gelişmesiyle ortaya çıkmıştır.

İlkçağda eski Yunan ve Roma'da, kişilerin bir araya gelerek oluşturdukları ve aralarından ölenlerin cenaze masraflarını karşılamayı amaçlayan birlikler ya da deniz ticaretindeki müşterek avaryanın ilkel biçimleri, ilk sigortacılık örnekleri olarak nitelendirilebilir.

Ortaçağda, mesleki dayanışma örgütleri olan loncalar, üyelerine yangın, hırsızlık vb. halinde uğranılan zararın karşılanması için yardımda bulunuyorlardı. Özellikle deniz sigortaları, 12. yüzyıl sonlarında Kuzey İtalya'da gelişme göstermiş ve bugünkü anlamıyla ilk nakliyat sigorta poliçesi 14. yüzyılda Cenova'da düzenlenmiştir.

1666 yılındaki büyük Londra yangınından sonra yangın sigortaları alanında önemli bir gelişme kaydedilmiştir. 17 - 19. yüzyıllar modern anlamda sigorta şirketlerinin oluşmaya başladığı dönemdir.

Özellikle 19. yüzyılda yoğunluk kazanan sanayi devrimi, sigorta talebini arttırmış ve ferdi kaza, mühendislik, sorumluluk gibi sigorta dalları için uygun bir gelişme ortamı yaratmıştır.

Teknolojik gelişmeye bağlı olarak 1920'lerden başlayarak Kara Taşıtları ve Havacılık sigortaları ortaya çıkmıştır.

Türkiye'de Sigortacılık

Sigortacılığın Türkiye'deki gelişimi, toplumsal - ekonomik yapı ve siyasal gelişmelerle sıkı bir ilişki içinde olmuştur. Osmanlı döneminde dini nedenlerle uzun yıllar sigortadan uzak durulmuş ve sigortacılık ancak 1839'daki Tanzimat Fermanı'ndan sonra gelişme gösterebilmiştir.

1870 yılında Beyoğlu'nda çıkan ve 3000 dolayında ev ve işyerinin yanmasına, çok sayıda insanın ölmesine yol açan yangın, İstanbul halkının dikkatini sigortanın gerek ve yararına çekmiştir. 1871'de Sultan Abdülaziz'in emriyle itfaiye örgütünün oluşturulmasını, 1872 yılında Sun, Northern ve North British adlı İngiliz sigorta şirketlerinin İstanbul'da faaliyete geçmesi izlemiştir.Türkiye'ye ilk Fransız şirketi olarak 1878'de La Fonciére gelmiştir. Bu şirketleri, diğer ülkelere ait acenteliklerinin açılması izlemiştir.

Yabancı sigortacıların Türkiye'ye gelişi 1890'dan sonra da devam etmiş ve 1891'de Ünyon Sigorta Kumpanyası kurulmuştur.

Sigortacılığın ülke içindeki ilk olumlu aşaması, sigortacıların kendi aldıkları kurallar ile hükümetçe konulan kurallara uymalarından sonra kaydedilmiştir. Bu çerçevede 1900 yılında İstanbul'da Yangın Sigorta Şirketleri Sendikası oluşturulmuştur

1914 yılında, yabancı sigorta şirketleri için tescil ve teminat gösterme koşulu getiren bir yasa çıkartılmıştır. 1918'de siyasal faktörlerin de etkisiyle Türk kanunlarına göre İttihadı Milli Osmanlı Sigorta Şirketi kurulmuştur. Osmanlı döneminde kurulan son kayda değer sigorta şirketi 1923'te oluşturulan Şark Sigorta'dır.

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte her alanda başlatılan ilerleme ve kalkınma hareketlerinden sigortacılık da yararlanmış ve 1925 yılında Türkiye İş Bankası tarafından Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi kurulmuştur. 1927'de 1149 ve 1173 sayılı, Sigorta Şirketlerinin Teftiş ve Murakabesi hakkındaki yasalar çıkartılarak sigortacılık yasal düzenlemeye kavuşturulmuştur.

Yine aynı dönemde sigorta faaliyetleri üzerinde düzenleyici rolü oynamak ve tamamıyla yurt dışına çıkan reasürans primlerinin teknik olanaklar elverdiğince ülkede kalmasını sağlamak amacıyla 1160 sayılı Mükerrer Sigorta hakkındaki kanun yürürlüğe girmiştir. 1929 yılında Milli Reasürans T.A.Ş.'nin kurulmasıyla Türkiye sigortacılığında yeni bir dönem başlamıştır. Haksız rekabet ortadan kalkmış, tazminat işlemlerindeki düzensizlik ve yolsuzluklar denetim altına alınmıştır.

1935 yılında Güven Sigorta, 1936'da Ankara Sigorta kurulmuştur. 1938'da çıkan ve 1149 sayılı yasayı değiştiren 3392 sayılı yasa, hayat dalında çalışan şirketlerin maddi karşılıklarının ülke içinde kalmasını ve ulusal amaçlara uygun kullanılmasını öngörmüş ve sigorta şirketlerinin işlemlerini daha sıkı bir denetim altına almayı sağlamıştır.

1953 yılında motorlu kara taşıt araçlarına Mecburi Mali Sorumluluk Sigortası uygulamasının başlatılması ile 1925 yılında oluşturulan Sigortacılar Daire-i Merkeziyesi'nin yerine Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'nin kurulması diğer kayda değer gelişmedir.

30 Aralık 1959 tarih ve 7397 sayılı Sigorta Şirketlerinin Murakabesi hakkındaki yasa ile değiştirilerek Sigorta Murakabe Kanunu adını almıştır.

1990 yılında kaza sigortaları, yangın ve nakliyat sigortaları dallarında serbest tarife düzenine geçilmiştir. Öte yandan, sigorta sektörünün düzenlenmesine ilişkin yetki, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına devredilmiştir.

Sigortacılık Genel Prensipleri

Sigorta branşları için geçerli olan ve ülkemiz mevzuatına da uyan ana prensipleri genel anlamda şu şekilde sıralayabiliriz:

Azami İyi Niyet Prensibi : Azami iyi niyet, sigorta sözleşmesindeki taraflardan her birinin, diğerine sözleşmeyi kabul edip etmemesinde etkili olabilecek bütün bilgileri, talep edilmemiş olsalar dahi vermesini gerektir.

Sigorta sözleşmesinde sigortalının beyanı esastır. Sigortalı / sigorta ettiren, teminat altına aldığı nesneye ilişkin tüm bilgileri doğru olarak vermek; aynı şekilde sözleşmeye aracılık eden kişi de neyi, ne şartlar altında aldığı konusunda doğru ve gerçek bilgileri sigortalıya bildirmek zorundadır.

Sigortalanabilir Menfaat Prensibi : Sigorta ettiren bir nesneyi teminata alırken, mutlaka onun sahibi olması gerekmez; üzerinde menfaati bulunması yeterlidir.

Tazminat Prensibi : Sigortalının, hasar olduğunda zararının karşılanması, sözleşme gereğidir. Bu zararın giderilmesi nakden ödeme şeklinde olabileceği gibi, onarımını üstlenme veya yerine yenisini verme şeklinde de olabilir.

Nakden ödeme haricindeki seçenekler, sigortalının ve sigortacının mutabık kalması halinde olabilir.

Yakın Neden Prensibi : Bir hasarın tazmin edilebilmesi için, o hasarın poliçede alınmış ve genel / özel şartlarda belirtilen teminat kapsamına en yakın nedenden ileri gelmesi gerekir.

Rücu Prensibi : Sigortalının uğradığı zararda eğer üçüncü kişilerin kusuru varsa, sigorta şirketi sigortalısına zararı ödedikten sonra, kusurlu taraftan kusuru oranında bu hasarı talep (Rücu) eder. Böylelikle sigortalı hem sigorta şirketinden, hem de kendisine zarar veren kusurlu taraftan tazminat alarak, haksız kazanç sağlamamış olur. Burada sigorta şirketi sigortalısının talep edebileceği tazminatı almak üzere sigortalısının yerine geçerek, onun yetkilerini kendi devraldığından bu prensip "Halefiyet Prensibi" olarak da ifade edilmektedir.

KAYNAK

Cahit Nomer - Hüseyin Yunak Sigortanın Genel Prensipleri - Mart 2000






Sigortanın Genel Şartları


  A B C D E F G H I K L M N O P R S T U V Y Z 

A.


Abonman Poliçesi: Yangin ve Nakliyat-Yük sigortalarinda, sigortaliya belirli bir dönem için otomatik sigorta güvencesi saglayan poliçe türü.

Acente: Belirli bir bölge veya is türü itibariyle sigortaciyi temsil eden sigorta aracisi.

Aile Gelir Sigortalari (Family Income Benefits): Sigortali aile reisinin belirli bir tarihten önce ölmesi halinde, geride kalan aile fertlerine, önceden saptanmis bir tarihe kadar düzenli bir gelir saglanmasini, daha sonra da bir toplu ödeme yapilmasini öngören Hayat Sigorta poliçesi türü.

Askin Sigorta: Sigorta poliçesinde gösterilen sigorta bedelinin, sigorta konusunun degerinden daha fazla olmasi hali.

Avarya: Gemi ve yükün ugradigi olagandisi zarar ziyan ile sefer sirasinda yapilan olaganüstü masraflari tanimlayan Nakliyat sigortaciligi terimi.

Azalan Süreli Sigorta: Sigorta bedelinin, poliçe süresi içinde her geçen yil azalma gösterdigi Hayat Sigorta poliçesi türü.

Azami Iyi Niyet Prensibi: Sigortanin genel prensiplerinden olup, sigorta sözlesmesinin taraflarinin gerek sözlesme yapilirken gerekse poliçenin devami süresince ve hasar halindeki yükümlülüklerini ortaya koyar.

  

B.


Bagli Sigorta Sirketi: Isletmenin sigorta ihtiyacini temin eden, ayni sermaye grubuna ait sigorta sirketi.

Birakma Beyani: Nakliyat sigortalarinda, sigortalinin, hükmi tam ziya halinde sigorta konusunu sigortaciya terk edecegini ifade eden bildirimi.

Bölüsmeli Reasürans Anlasmalari: Reasürörün, sigorta poliçelerinin prim ve hasarina belirli bir oranda katildigi reasürans anlasmalari.

Broker: Esas olarak sigorta teminati satin almak isteyen kisinin danismani ve temsilcisi olan özel ve bagimsiz profesyonel sigorta aracisi.

Bütün Rizikolar (All Risks) Poliçeleri: Çesitli sigorta branslarinda kullanilan ve istisna edilen hususlar disindaki bütün rizikolari güvence altina alan poliçe tipi.

Büyük Sayilar Kanunu: Eldeki riziko sayisi arttikça,  hasar oraninin, o olaya iliskin genel hasar olasiligi yüzdesine daha çok yaklasacagini öngören istatistik prensibi.

  

C.


Cam Kirilmasi Sigortasi: Pencere ve kapilardaki cam ve aynalarin kazaen kirilmasini teminat altina alan sigorta türü.

Cari Rizikolar Karsiligi: Belli bir tarih itibariyle devam eden rizikolara iliskin olarak, sigortaci tarafindan kazanilmamis primler karsiligini ifade eden miktar.

Çifte Ödemeli Süre Sigortalari: Sigortalinin belirli bir sürenin sonunda hayatta kalmasi halinde, kendisine sigortali meblagin iki katinin ödendigi Hayat Sigorta poliçesi türü.

 

 D.


Dava- Say  Masraflari: Nakliyat sigortalarinda, teminat altindaki bir ziyai önleme ya da azaltma amaciyla sigortali veya adamlari tarafindan yapilan makul masraflara verilen ad.

Degisken (Mütemevviç) Sigortalar: Ayni sigortaliya ait çesitli sigorta konularinin tür, miktar ve yer bakimindan degerlerinin ayri ayri belirlenememesi halinde, bunlarin tek bir sigorta bedeli ile ve tek bir poliçede teminat altina alinmasini öngören Yangin sigortaciligi uygulamasi.

Dispeç: Müsterek avaryaya giren zarar ve masraflarin ilgili taraflar arasinda paylastirilmasi islemi.

Dolu Sigortalari: Dolunun tarla ve seralardaki ürüne verecegi zararin teminat altina alindigi sigorta türü.

Dönüstürülebilir Süreli Sigorta (Convertible Term Assurance):  Sigortaliya poliçenin baslangicindan itibaren belirli bir süre içinde, Süreli Hayat poliçesini baska bir tip poliçeye dönüstürme olanagi taniyan Hayat Sigorta poliçesi türü.

 

E.


Eksedan Anlasmasi: Rizikonun, sedanin saklama payini asan bölümünün reasüröre devredildigi bölüsmeli reasürans türü.

Eksik Sigorta: Sigorta poliçesinde gösterilen sigorta bedelinin, sigorta konusunun degerinden daha az olmasi hali.

Emniyeti Suiistimal Sigortalari: Isverenin, yaninda çalistirdigi kisilerin kusur ve kötü niyetli hareketleri sonucu ugrayabilecegi mali kayiplarini teminat altina alan sigorta türü.

Entegral Muafiyet: Hasarin poliçedeki muafiyet tutarinin üzerine çiktiginda,tamaminin ödenmesini öngören muafiyet türü.

Esasli Husus: Tedbirli bir sigortacinin sigorta sözlesmesini kabul edip etmemesinde ya da öngörecegi kosul ve fiyatlarda etkili olabilecek her türlü bilgi ve maddi verileri ifade eder.

Eski Için Yeni Poliçeleri: Hasara ugrayan sigorta konusunun yerine yenisinin eskime-asinma payi düsülmeden konulmasini öngören poliçeler.

  

F.


Ferdi Kaza Sigortasi: Bir kaza sonucu ortaya çikan ölüm ve yaralanma hallerinde sigortali ya da yakinlarinin tazmin edilmesini amaçlayan sigorta türü.

Filo Poliçesi: Ayni kisiye ait birden fazla motorlu araci ya da tekneyi bir arada teminat altina alan poliçe türü.

Fiziksel Riziko: Sigorta konusuna iliskin, tehlikenin gerçeklesme olasiligi üzerinde etkin noktalari ifade eden riziko kavrami.

Flotan Poliçe: Yük sigortalarinda, baslangiçta belirlenen bir global bedelden hareketle, bu tutar sona erene kadar tasimalara güvence saglayan bir poliçe türü.

 

G.


Gerçek Rizikolar: Rizikoyla karsi karsiya olan kisinin herhangi bir kazanç beklentisinin olmadigi riziko türü.

Gizli Karsilik: Sigorta sirketinin, mali degerlendirmelerinde muhafazakar bir yaklasim izlemesinden dogan ve bilançodan algilanamayan bir karsilik kavrami.

 

H.


Halefiyet ve Haklarin Devri Prensibi: Sigortanin genel prensiplerinden olup, sigortacinin, sigorta konusunun ugradigi zarardan ötürü sigortaliya ödemede bulunmasini takiben, yaptigi ödeme oraninda sigortalinin yerine geçmesini ve onun bütün haklarini devralmasini öngörür.

Hasar Fazlasi Anlasmasi: Belirli bir miktari geçen hasarlarin teminat altina alindigi, bölüsmeli olmayan reasürans türü.

Hasar Maliyeti: Hasar Fazlasi anlasmalarinin fiyatlandirilmasinda kullanilan bir yöntem.

Hasara Katilim Prensibi: Sigortanin genel prensiplerinden olup, ayni degerin, ayni tehlikelere karsi, ayni anda, ayni sigortali menfaate iliskin olarak birden fazla sigortaciya sigorta ettirilmis olmasi halinde devreye girer ve sigortalinin sigortadan alacagi zararin sigortacilar arasinda bölüsümünü öngörür.

Hasara Katilmama (Non- Contribution) Klozu: Baska bir sigorta poliçesinden ayni hasarla ilgili olarak tazminat alinmasi durumunda, yer aldigi poliçeden herhangi bir tazminat ödemesi yapilmayacagini öngören kloz.

Havacilik Sigortalari: Hava aracinin teknesi ile üçüncü kisilere karsi sorumlulugu teminat altina alan sigorta türü.

Hayvan Hayat Sigortalari: Çiftlik ve kümes hayvanlari ile yaris atlari ve ev hayvanlarinin kaza ya da hastalik sonucu ölümünü teminat altina alan sigorta türü.

Hususi Avarya: Müsterek avarya disinda kalan ve bir kaza sonucu ortaya çikan zarar ve masraflari ifade eden Nakliyat sigortaciligi terimi.

  

I.


Ihracat Kredi Sigortasi: Uluslararasi ticarette ihracatçinin alacaklarini güvence altina almayi amaçlayan ve yürütülmesi genellikle Devlet veya özel bir kurum tarafindan üstlenilen sigorta sistemi.

Ihtiyari Reasürans: Trete reasüransinin aksine, her riziko için sedan ile reasürör arasinda ayri ayri varilacak anlasmaya uygun olarak yapilan reasürans devri.

Insaat (Bütün Rizikolar) Sigortalari: Yapilan bir insaatin teminat altina alinmasini amaçlayan sigorta türü.

Isyeri Sorumlulugu Sigortasi: Bir isletmenin faaliyetinden dogabilecek hukuksal sorumlulugu teminat altina alan Üçüncü Sahis sorumluluk sigortasi türü.

 

K.


Kapsamli (Comprehensive) Kara Tasitlari Poliçesi: Kara tasitlari, kasko ve mali sorumluluk teminatlarini bir araya getiren ve ayrica ferdi kaza, tibbi masraflar ve kisisel esyalar için de güvence saglayan bir poliçe türü.

Kar Kaybi Sigortasi: Bir isletmenin gerçeklesen bir riziko sonucu yoksun kaldigi kari ve yaptigi bazi ek masraflari teminat altina alan sigorta türü.

Karsilikli Is Alis Verisi: Sedanin, devrettigi islere karsilik reasürörden is almasi.

Kendi Kendini Sigorta: Bir isletmenin karsi karsiya bulundugu rizikolarin dahili sigorta fonu olusturularak karsilanmasi yöntemi.

Kismi Kasko Poliçesi: Motorlu kara tasit aracinin sadece yanmasini ve çalinmasini temin eden bir poliçe türü.

Kira Kaybi Sigortalari: Sigortalanabilir menfaat iliskisine göre, kiraci ya da ev sahibinin kira kaybini teminat altina alan Yangin Sigortasi türü.

Kisisel Sorumluluk Sigortasi: Bireylerin, günlük yasamda, çesitli nedenlerden ötürü dogabilecek sorumluluklarini temin eden Üçüncü Sahis Sorumluluk Sigortasi türü.

Konut/ Isyeri Paket Poliçeleri: Konut ya da isyeri sahibinin karsi karsiya kalabilecegi çesitli tehlikeleri tek bir poliçe altinda temin eden sigortacilik uygulamasi.

Koruma ve Tazmin Kulüpleri: Donatanlarin gemilerine bagli olarak ortaya çikan çesitli sorumluluklarinin büyük bir bölümünü teminat altina alan kuruluslar.

Kotpar Anlasmasi: Reasüröre, her poliçeden, önceden saptanmis belirli bir limit dahilinde ve sabit bir orana göre devir yapilmasina olanak veren bölüsmeli reasürans türü.

Kredi Sigortalari: Saticinin, müsterilerinin iflasi ya da ödeme güçlügü içine düsmeleri sonucu borçlarini ödeyememeleri nedeniyle ugrayabilecegi mali kayiplari temin eden sigorta türü.

Kurtarma- Yardim Masraflari: Nakliyat sigortalarinda, sigorta konusunu kurtarmak için üçüncü kisiler tarafindan yapilan masraflari ifade eder.

 

 L.


Lloyd’s: Üyesi sigortacilari bünyesinde örgütleyen uluslararasi bir sigorta piyasasi ve gemicilik bilgilenme merkezi.

Lütuf (Ex- Gratia) Hasar Ödemesi: Sigortaci açisindan yasal bir zorunluluk olmamasina ve sorumluluk da kabul edilmemesine karsin hasarin ödenmesi hali.

 

M.


Makine Montaj (Bütün Rizikolar) Sigortalari: Makine ve donanimin montajina iliskin rizikolari teminat altina alan sigorta türü.

Mesleki Sorumluluk Sigortasi: Çesitli meslek sahiplerinin mesleklerini icra ederken verebilecekleri zarardan dogabilecek sorumlulugu temin eden Üçüncü Sahis Sorumluluk Sigortasi türü.

Meydana Gelmis Ancak Bildirilmemis Hasar Karsiligi: Sigortacinin hasardan geç haberdar olmasi tehlikesine karsi ayrilan yedek.

Moral Riziko: Sigortalinin tutum ve aliskanliklari ile ilgili riziko kavrami.

Muafiyet: Tazminatin ödenmesi sirasinda, söz konusu hasarin sigortalinin üzerinde kalan bölümü.

Muallak Hasarlar Karsiligi: Sigortacinin yil sonu itibariyle henüz tasfiye edilmemis bulunan hasarlari için ayrilan yedek.

Mutabakatli Deger Poliçeleri: Sigorta konusunun degerinin, sigorta sözlesmesinin baslangicinda, taraflar arasinda ortaklasa belirlendigi poliçeler.

Mühendislik Sigortalari: Çesitli makine ve tesisler için vinç, asansör, elektrik donanimi, bilgisayar vb. 'nin sigorta güvencesi altina alinmasini saglayan sigorta türü.

Müsterek Avarya: Bile bile katlanilan zarar ve masrafin gemi, yük vb. menfaatler arasinda paylasilmasini öngören denizcilik terimi.

 

N.


Navlun: Deniz yoluyla tasima ücreti.

 

O.


Olagandisi Karsilik: Sigortacinin, büyük dogal afetler meydana geldiginde mali bakimdan sarsintiya ugramamak için ayirdigi yedek.

Oran Kurali: Eksik sigorta halinde, bazi sigorta türlerinde, kismi hasarlara iliskin tazminat ödemelerinde sigorta bedelinin sigorta degerine olan orani dahilinde bir indirim yapilmasi.

Ortak Hayat Poliçeleri: Birden fazla kisinin yasami ile ilgili olan ve ödemenin, poliçedeki kisiler arasindan ilk öleni takiben ya da kalan son kisinin ölümünden sonra yapildigi Hayat Sigortasi poliçeleri.

Otomatik Reasürans Anlasmalari (Trete Reasüransi): Baslangiçta saptanan kosullar çerçevesinde reasürörün sedana belirli bir süre için otomatik teminat sagladigi anlasmalar.

Özel Rizikolar: Sinirli sayida bireyi etkileyen münferit olaylar biçiminde ortaya çikan riziko türü.

 

P.


Pool Anlasmalari: Verilen teminatin tamamen ya da kismen üye sirketler tarafindan ortaklasa paylasildigi sigorta ve reasürans düzenlemeleri.

Prodüktör: Sigortaci ya da sigorta ettirene bagli olmaksizin poliçenin düzenlenmesine yardimci olan sigorta aracisi.

 

R.


Reasürans: Sigortacinin, üstlendigi sorumlulugun bir kismini veya tamamini, diger bir sigortaciya devretmesi.

Reasürans Komisyonu: Sedan sirketin, istihsal giderleriyle bir kisim genel masraflarinin karsilanmasi amaciyla, reasüröre devrettigi prim tutari üzerinden aldigi komisyon.

Reasürör: Poliçeden dogan sorumlulugun bir kismini, sedandan reasürans yoluyla devralan sirket.

Retrosesyon: Reasürans yoluyla devralinan sorumlulugun kismen veya tamamen baska bir sirkete devredilmesi.

Riziko: Zararin olasi nedeni, tehlike./ Tehlikenin gerçeklesme olasiligi./ Tehlike altindaki nesne ya da kisi.

Riziko Yönetimi: Bir isletmeyi tehdit eden rizikolarin belirlenip denetim altina alinmasi islemi.

 

S.


Saklama Payi (Konservasyon): Sigorta sirketinin, üstlendigi teminat üzerinden herhangi bir reasüransa basvurmaksizin, kendi üzerinde tuttugu kisim.

Satin Alma (Istira) Degeri: Hayat sigortalarinda, sigortalinin poliçenin bagitlanmasindan belirli bir süre sonra poliçeyi feshederek, daha önce ödedigi primler ile bunlara iliskin gelir payindan geri alabilecegi bölümü.

Sedan Sirket: Sigortaliya karsi üstlendigi sigortanin bir kismini veya tamamini reasürans yoluyla devreden sirket.

Sendika: Lloyd's üyesi sigortacilarin bir araya gelerek olusturduklari is kabul gruplari.

Sesyon (Devir): Sedan sirketin reasürans konusu yaptigi kisim veya miktar.

Sinai Hayat Sigortalari: Daha çok düsük gelir gruplarina yönelik, sigorta bedeli ve priminin çok düsük oldugu Hayat Sigortasi türü.

Sigorta Ombudsman Bürolari: Özellikle “bireye iliskin sigortalar”a ait anlasmazliklarin çözümünde görev alan kuruluslar.

Sigortaci: Sigorta teminatini sigortaliya taahhüt eden ve sigortali cephesinden sorumlulugun tamamini üstlenen sigorta sirketi.

Sigortalanabilir Menfaat Prensibi: Sigortanin genel prensiplerinden olup, poliçe sahibi ile sigorta konusu arasindaki mesru bir mali iliskiden dogan sigorta ettirme hakkini ifade eder.

Sigortanin Genel Prensipleri: Sigorta sözlesmesini düzenleyen ve bu sözlesmenin degerlendirilmesinde esas alinan prensipler.

Spekülatif Rizikolar: Hem kayip hem de kazanç beklentisi olan riziko türü.

Süre ve/veya Ölüme Bagli Sigortalar: Sigortali bedelin, sigortali kisinin belirli bir yasa varmasi ya da bu arada ölümü halinde ödenmesinin öngörüldügü Hayat Sigortasi türü.

Süreli Sigortalar: Sigorta poliçesinin belirli bir süre için düzenledigi ve sigortacinin tazminat yükümlülügünün ancak sigortalinin bu süre içinde ölmesi halinde dogdugu Hayat Sigortasi türü.

 

T.


Tahkim: Sigorta sözlesmesine iliskin anlasmazliklarda bagimsiz bir hakeme basvurulmasi durumu.

Tam Ziya: Sigorta konusunun tamamen ziyaa ugramasini ifade eden sigortacilik terimi.

Tamir: Hasar gören sigorta konusunun sigortaci tarafindan onarimini öngören bir tazminat ödeme biçimi.

Tazminat Prensibi: Sigortanin genel prensiplerinden olup, sigortaliyi hasardan hemen önceki konumuna getirmeyi ve sigortalinin rizikonun gerçeklesmesi nedeniyle kar saglamasina engel olmayi amaçlar.

Tehlike Payi (Riziko Primi): Sigorta primini olusturan unsurlardan biri olup, o sigorta dalindaki hasar oranini ifade eder.

Teklif Formu: Sigorta yaptirmak isteyen bir kimsenin doldurarak sigortaciya verdigi ve yaptiracagi sigorta ile ilgili bilgileri içeren belge.

Temel Rizikolar: Genis kitleleri etkileyen ve daha çok katastrofik nitelikli olan riziko türü.

Tenzili Muafiyet: Hasarin poliçede öngörülen muafiyet tutarini asan bölümünün ödendigi muafiyet türü.

Trafik Garanti Fonu (Motorlu Tasit Bürosu): Kara Tasitlari Mali Sorumluluk sigortasinin bulunmamasi ya da yetersiz kalmasi nedeniyle magdur duruma düsen trafik kazasi kurbanlarinin güvence altina alinmasini amaçlayan düzenleme.

 

U.


Üçüncü Sahis Sorumluluk Sigortasi: Kisilerin üçüncü sahislara karsi hukuken sorumlu duruma düsmeleri halinde koruma saglayan sigorta türü.

Ürün Sorumlulugu Sigortasi: Isyerinin, üretilen ya da satilan ürün nedeniyle karsi karsiya kalabilecegi sorumlulugu güvence altina alan Üçüncü Sahis Sorumluluk Sigortasi türü.

 

Y.


Yakin Neden Prensibi: Sigortanin genel prensiplerinden olup, etki bakimindan hasara en yakin nedeni ifade eder.

Yasam Boyu Sigortalar: Sigortalinin ölümü halinde ödeme yapilmasini öngören Hayat Sigortasi türü.

Yenileme: Hasara ugrayan sigorta konusunun eski haline getirilmesini öngören bir tazminat ödeme biçimi.

Yenileme Sigortalari: Hasar ödemelerinde “eskime ve yipranma payi”nin düsülmedigi bir Yangin sigortaciligi uygulamasi.

Yerine Koyma: Hasara ugrayan sigorta konusunun yenisi ile degistirilmesini öngören bir tazminat ödeme biçimi.

Yesil Kart: Zorunlu Kara Tasitlari Mali Sorumluluk sigortasina uluslararasi bir nitelik kazandiran sigerta.

Yillik Gelir Esasli Sigortalar (Annuities): Sigortacinin, toplu bir meblag ödenmesine karsilik, belirli bir süre ya da yasam boyu ilgili kisiye yillik bir ödemede bulundugu Hayat Sigortasi türü.

Yük Sigortasi (Emtia Sigortasi): Bir yerden deniz, kara, hava ya da demiryoluyla baska bir yere tasinan mallari çesitli rizikolara karsi güvence altina alan sigorta türü.

Yükümlülük Karsilama Yeterliligi: Sigorta sirketinin varliklarinin yükümlülüklerini karsilayabilecek düzeyde olup olmadigini belirleyen ölçüt.

 

Z.


Zeyilname: Mevcut sigorta poliçesine ek olarak düzenlenen ve riziko ya da poliçe kosullarina iliskin degisiklikleri gösteren belge.


A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y

A 

A.A

Always Afloat

Daima Yüzer Halde

a. d.

Ante diem/before date

Gününden  önce/vadesi gelmis

A.F.

Advance Freight

Pesin avans navlun

A.H.

After Hatch

Kiç ambar agzi

A.P.

Additional current

Cari hesap

A/d

After date

Vadesinden sonra

A/S

Alongside

Bordada

A/S

Account Sales/After sight

Satis hesabi/Görüldükten sonra

A/s

Arka tampon sight

A/S

Account Sales/After sight

Satis Hesabi/Görüldükten sonra

A/V

A Valorem

Kiymet üzerinden

Acc

Accepted, acceptance

Kabul edilmistir,kabul

Ad/./advt

Advocate

Avukat

Afft.

Affidavit

Yeminli yazili ifade

Aflt.

Afloat

Yüzer halde

Al

First class

1.sinif

Alt.

Alternate

Yedek/Vekil

Amt.

Amount

Miktar

An.

Anno

Yilda

Anch.

Anchorage

Demir yeri

Arbtn./arbtror

Arbitration/Arbitrator

Tahkim(arbitraj)hakem

Art.

Article

Istatistik pozisyonu/Madde

Assd.

Assessed

Tahakkuk etmis

Assigt.

Assignment

Devir,temlik

Assn.

Association

Dernek,birlik

Att.At.,Atty.

Attorney

Vekil/Dava vekili

Att.Gen.

Attorney General

Bassavci

Awb.

Airwaybill

(Hava) konsimento

 

B

B.B.

Bill Book

Borç senedi defteri

B.B.B.

Before breaking Bulk

Yükü(dökme)bosaltmaya baslamadan önce

B.D.

Bar Draught

Siglikta gerekli min. Su çekimi

b.d.

Bills discounted/Bank draft

Iskonto edilmis senet/Banka kesidesi

B.D.I.

Both Dates Inclusive

Her iki tarih dahil

B.E.

Both ends,arka tampon both load/discharge ports

1.küpesteler,2. Yükleme/bosaltma limanlari

B.H.

Bill of health/Bulkhead

Saglik sertifikasi/Dökme yük için gerekli düsey bölme

B.O.

Buyer's option

Alici opsiyonu

B.O.T.

Board of Trade

Ticaret Heyeti

b.p.

By procuration(power of attorey)

Vekaleten imzaya yetkili

B.T.

Berth terms

Yükleme ve bosaltma kurallari

B/C

Bills for collection

Tahsile verilen senetler

B/d

Brought down

Nakil yekün

B/E

Bill of exchange

Poliçe,ciro ile devrolunan kiymetli evrak

B/G

Bonded goods

Gümrüge ödenmemis transit mal

B/N

Banknote

Banknot

B/P

Bills payable

Borç senedi

B/S

Bill of Sale

Gemi mülkiyetini devreden vesika

B/S

Bill of Sale/Balance sheet

Satis faturasi/Bilanço

Bal.

Balance

Denge

Bd.

Bond

Tahvil

Bds.

Boards

Tahta, Mukavva

Bkpt.

Bankrupt

Müflis

Bre.

Barrel

Varil

Bs/c

Bills of collection

Tahsil senetleri

 

C

C

Currency/cents/case

Para/Sent/Durum

C and D

Collection and Delivery

Senet tahsili ve teslim

C.a.D.

Collection aganist Documents

Vesaik mukavili Ödeme

C.B

Cash Credit

Para olarak verilen kredi

C.b.d.

Cash beore deliveriy

Teslimden önce ödeme

c.d.

Cash discount/Certificate of deposit

Kasa iskontosu/Teminat makbuzu

C.div.

Cumulative dividend

Birikmis temettü

C.F.

Cost and Freight

Mal bedeli ve navlun

C.G.

Cost Guard

Sahil Koruma

C.G.A.

Cargo's proportion of general Average

Büyük avaryadan yükün hissesine düsen

C.H.

Custom House

Gümrük dairesi

C.I.F.

Cost ,Insurance,Freight

Mal bedeli,Sigorta ve Navlun

C.I.F.c.and .I

Cost insurance,Freight,Commission and Interest

Mal bedeli, Sigorta,Navlun,Komisyon ve Faiz

C.i.a

Cash in advance

Pesin Para

C.L.

Carload Lot

Alicinin bulundugu istasyona ait

C.O.D.

Cash on Delivery

Teslimat aninda Ödeme

C.O.P.

Custom of the Port

Liman Teamülü,usulü

C.P.D.

Charterers Pay Dues

Vergi, rüsum gemi kiralayana ait

C/A

Capital account

Sermaye hesabi

C/f

Carried forward

Nakli Yekün

C/H

Clearing House

Takas Dairesi

C/m

Certificate of manufacture

Imalat belgesi

C/n

Credit Note

Alacak Dekontu

C/n

Credit note

Kredi dekontu

C/O

Certificate of Origin Mense Sahadetnamesi

Mense sahadetnamesi

C/o

Care of /Cash order

Araciligi ile(ehliyle)Pesin para ile siparis

C/p

Charter Party

Gemi kira kontrati

Cash.

Cashier

Kasiyer, veznedar

cd.sl

Conditional sale

Sartli Satis

Ch.ppd.

Charges prepaid

Önceden Ödenen masraflar

Chq.

Cheque

Çek

cl.b/l

Clean bill of lading

Temiz konsimenta

Coll.

Collect/collection

Senet tahsili/tahsil etme

Ctge.

Cartage

Nakliye Ücreti

 

D 

D.1/2

Despatch Hlf Demurrage

Surastarya yarisi kadar dispeç

D.A.

Deposit account

Mevduat Hesabi

D.a.d

Documents aganist discretion of collecting bank

Tahsilati Yapan Bankanin Taktiri karsiliginda vesaik

D.A.F

Delivery arka tampon Frontier

Hudutta Teslim

d.bk

Drawback

Gümrük resmi iadesi, reddi rüsum

d.d.o.

Despatch Discharging only

Yalniz bosaltmada dispeç

D.P.B.

Deposit pass-book

Mevduat cüzdani

d.s.

Days after sight

Ibrazindan sonraki günler

D/A

Documents aganist Acceptance

Kabul Karsiligi Vesail

D/D

Demand Draft

Görüldügünde Ödenecek Poliçe

D/D

Demand Draft

Ibrazinda ödenecek ödenecek poliçe

D/N

Debit Note

Borç Dekontu

D/N

Debit Note

Borç Dekontu

D/O

Delivery Order

Teslimat Emri

D/P

Documents Againts payment

Vesaik mukbili ödeme

D/P

Documents againts Palment

Ödeme karsiligi vesaik

D/r

Deposit receipt

Teminat makbuzu

D/y

Delivery

Teslimat

Deb.

Debit

Borç Zimmet

Decl.

Declaration/Declared

Beyanneme/deklare edilmis

Deft.

Defendant

Müdafi/Savunucu

Depr.

Depreciation

Amortisman

Dft.

Draft

Poliçe /Kambiyo senedi

Dft/a.

Draft attached

Poliçe eklenmis

Dft/c

Clean draft

Belgesiz poliçe

Dis.

Discount

Iskonto, indirim

Distr.

Distribute/Distributor

Dagitma/Distribütör

Div.

Dividend/Division

Temettü/Taksim

do

Ditto

Ayni,aynen

Dr.

drawer

Keside eden

Ds dft

Sight draft/Date draft

Ibrazindan Ödenecek poliçe/vadeli poliçe

 

e.and o.e

Errors and omissions excepted

Hata ve Noksanlar Hariç

e.e.

Errors excepted

Hatalar Hariç

E.P.D.

Excess Profit Duty

Olaganüstü Kazanç vergisi

encl

Enclosure

Ekleri

end

Endorsed/Endorsement

Ciro edilmis/ciro

ex

Exchange

Kambiyo/Döviz Kuru/Borsa

Ex.d.(ex.div)

Exdividend(um)

Kar hissesi olmadan,temettüsüz

Ex.int.

Ex interest

Faiz hariç

exl

Exlusive,excluding

Hariç,müstesna

 

F

f.b.

Freight bill

Navlun senedi ,faturasi

F.I.O.S

Free In and Out,STAWED

Bkz.F.I.O.S  ve istif giderleriyle ilgisi yoktur.

F.I.O.S.T

Free In and Out,Stowerd and Trimmed

Bkz.F.I.S.O. ve tanzim giderleriyle ilgisi yoktur.

fob Free on board Gemi bordasina teslim

f.o.l

Free of interest

Faizsiz

F.P.

Floating (open)policy

Serbest(açik ) Poliçe

F.T.

Freight ton

2240(veya 200) libre agirliginda hacim birim Navlun ton-1.016 kg.

F.T.

Full Terms

Tüm komisyon veya indirimler navluna dahildir.

F.T.

Free of Turn

Yanasma yeri olsun,olmasin gemi varisindan sonra astorya günleri sayilir.

F.T.W.

Free Trade Wharf

Serbest Ticaret Limani

f.x.

Foreign exchange

Döviz

Fr.fwrd.

Freight forward

Navlun Vadesi

FRT.

Freight

Navlun

Frt.coll

Freightcolleckt

Navlun tahsil edilecek

Frt.pp.

Freight prepaid

Navlun pesin ödenmis

 

G.m.b.

Good merchantable brand

Iyi kalite

G.R.T

Gross Register Tonnage

Sicile kayitli grss ton

Gr.

Gross

Brüt

Gr.wt.

Grooss weight

Brüt agirlik

Gtee

Guarantee

Garanti,Teminat

Gtee(gtd)

Gurantee/guaranteed

Garanti/garanti edilmis

 

H.O.

Head Office

Merkez(büro)

H.P.

Horse Power

Beygir gücü

H.W.M.

High water mark

Yüksek su çizgisi

hrs

Hours

Saat

 

I

I.B.

Invoice Book

Fatura Defteri

I.O.U.

I owe you

Size borcum, bor senedi

I/C

In charge of

Görevli,nezaretçi olarak

I/F

Insufficient fuds

Yetersiz karsilik,fon

I/F

Insufficient fuds

Yetersiz Karsilik

I/I

Indorsement irregular

Gayri muntazam ciro

Incl.

Included,inclusive

Dahil edilmis ,Dahil

Incst.

Instant(present mont)

Cari ay

Irr.

Irredeemable

Itfa edilemez

Irrev

Irrevocable

Rücu edilemez(gayrikabilirücu)

 

J.a.

Joint account

Müsterek hesap

 

L

L.a

Letter of advice

Ihbar mektubu

L.B.

Life Boat

Can Flikasi

L.C.D.

Telegram Country Destion

Telegraf gönderildigi ülke dilinde

L.C.O.

Telegram Country Origin

Telgraf-çekildigi(gönderildigi) ülke dilinde

L.H

Lowe Hold

Dip Ambar

L.h.

Letter of hypothecaion

Ipotek mektubu

L.O.A.

Length Overall

Geminin tan boyu

L/C

Letter of Credit

Akreditif

L/C

Letter of credit

Akreditif

L/D

Letter of Deposit

Rehin senedi

Led.

Ledger

Defterikebir

Liq.

Liquidation,liqudated/liquid

Tasfiye,tasfiye edilmis/likid

Ltd.

Limited

Sinirli

 

M

m.d.

Month's date/months after date

Ayin tarihi/tarihten sonraki aylar

M.I.P

Marine insurance Policy

Deniz Sigortasi Poliçesi

M.O.

Money order

Havale emri

M.O.L.O.O.

More or Less In Owner's Option

Çogu /Azi armatör opsiyonunda

m.p.

Months after payment

Ödemeden sonraki aylar

m.s.

Months after sight,month's sight

Ibrazindan bir ay sonra

M/R

Mate's Receipt Ordino

Yükleme ordinosu

Marg.

Margin

Marj

Mat.

Maturity

Vade

Mem.

Memorandum

Muhtira

Mtg.(mort)

Mortgage

Rehinli

Mh.

Month

Ay

 

N 

N.A.A.

Not Always Afloat

Daima yüzer halde degil

n.d.

Not dated

Tarih konmamis

N.O.R.

Notice of Readiness

Hazirlik mektubu

n.o.s.

Not otherwise stated,not otherwise specified

Aksi ifade edilmemis ise

n.p.

Net proceeds

Net hasilar,gelirler

N.R.T.

Net Register Tonnege

Net tescil tonu

N/a

No account

Hesabi yok

N/e

Not exceeding

Geçmeyecek

N/f

No Funds

Karsiliksiz

Natl.

National

Ulusal

Neg.

Negotiable

Ciro ve devredilebilir.

Net Terms.

Free of Charterer's commission

Kiralayan komisyonu hariç yükleme/bosaltma masraflari gemiye ait degil

 

O

o.d.

On demand/overdraft

Talep halinde/Kredi limitin asilmasi

o.p.

Open policy

Açik Poliçe

o.p.o

One price only

Tek fiyat

O.R.

Owner's Risk

Armatör riskinde

o.s.

Outstanding

Kapanmamis(hesap)

O.S.D.

Open Shelter Decker

Açik barinak güverteleri barinak güverteleri

O/a.

On acceptance/On account

Kabul halinde/namina,hesabina

O/c.

Overcharge

Fazla masraf yükleme

O/n.

Order notify

Siparis ihbari

O/o.

Order of

Emrine

On cons.

On consignment

Konsiye olarak

Opt.

Option,optional

Opsiyon,opsiyona bagli

 

P

P.A.

Power of Attorney/Private account

Vekaletname/Özel hesap

p.and I.

Profit and loss

Kar ve zarar

P.B.

Pass Book

Tasarruf Cüzdani

P.O.C.

Port of Call

Ugranilacak liman

P.O.R.

Port of Refuge

Siginilacak Liman

P/N(p/N.)

Promissory note

Emre yazili senet

Pchs.

Per procuration

Vekaleten imzaya yetkili

Prem

Premium

Prim

 

Q

Q.O.O.

Quatity in Owner's Option

Miktar armatör opsiyonunda

 

R

R.d.

Running Days

Astarya günlerinde tatiller dahil sayilan günler

R/a(R.A.)

Refer to acceptor

Muhataba müracaat

R/C

Re-credited

Tekrar kredi verilmis

R/d

Refer to drewer

Kesideciye müracaat

R/e

Refer to endorse

Cirantaya müracaat

Rem.

Remit,remittance

Para transferi,havale

Rept.(recpt)

Receipt

Makbuz

Rev.

Revision

Tashih,revizyon

Rev.A/C

Revenue account

Gelir hesabi

 

S

   

S.B.

Sales Book

Satis Defteri

S.C.

Salvage charges

Kurtarma masraflari

S.F.

Stowage Factor

Istif Faktörü

S.H.E.X.

Sundays and Holidays EXcepted

Pazar ve Tatiller hariç

S.H.I.N.C.

Sundays and Holidays Included

Pazar ve tatiller dahil

S.O.L.

Shipowner's Liability

Armatör yükümlülükleri

s.p.

Supra under protest

Senedi protesto ettikten sonra kabul etme, protestolu senet

S.P.A.

Sundry Persons account

Muhtelif sahis hesabi

S.W.

Shipper's Weights

Yükleyici(sevkiyat agirligi)

S/a.

Subject to approval

Onaya bagli

S/d b/L

Sight draft with bill of lading attached

Konsimento eklenmis ibrazinda poliçe

S/N

Shipping Note

Sevkiyat bildirisi

Supt.Superintendent

Superintendent

Sef,yetkili memur

Sy.Crs.

Sundry Creditors

Muhtelif alacaklilar

Sy.Dry

Sundry deptors

Muhtelif borçlular

 

T

T.B.

Trial Balance

Mizan

T.C

Tweendeck

Gladura

T.O

Turnover

Ciro

t.r.

Trust receipt

Zilyetlik Makbuzu

t.t.

Telegraphic transfer

Telegrafla para havalesi

T/C

Time charter

Zamanla sinirli gemi kiralama sözlesmesi

Tar.

Tarif

Gümrük tarifesi

 

U

Ult.

Ültimo,last month

Geçen ay

 

V

V.o.p.

Value as in original Policy

Kiymet(deger) orijinal poliçedeki gibi

V/A

Voucher attached

Vesika,senet etkili

 

W

W.A

With Averaga

Avarya dahil

W.B.

Water Ballast

Bos gemiye denge arttirmak için alinan safra

W.I.B.O.N.

Whether in Berth Not

Yanasmis olsun veya olmasin

W.S.(RED)

Rates,Exras and Demurrage Per World Scale

Fiat,Ektra ve sürastarya enternasyonal ölçülere göre

W.V.N.S.

With vessel's Natural Segregations

(yükün) geminin dogal sekline göre

 ayrilip yerlestirilmesi

W.W.D.

Weather Working Days

Hava sartlari uygun çalisma günü

W/m

Without margin

Marjsiz

W/w

Warehouse warrant

Antrepo makbuzu

Whf.

Wharf

Rihtim

Wholes

Wholesale

Toptan Satis

 

X

x.in.

Ex interest

Faizsiz

 

Y

yt

Yacht

Yat

YAR

York Antwerp Rules

York – Anvers Kurallari